top of page

De Hervormers en Mystici—WOW!

Writer's picture: Ron CantorRon Cantor

Updated: Jun 25, 2022



Terwijl de Reformatie waarschijnlijk het grootste keerpunt met de meeste gevolgen voor de Kerk in de geschiedenis was, nemen velen aan dat de hele ecclesia (Kerk) afvallig was tot Maarten Luther ten tonele verscheen met een hamer en spijker bij de Wittenburg Kerk, waar hij de pausen en bisschoppen in de Katholieke kerk confronteerde met zijn 95 stellingen. Maar in die tijd waren er velen – binnen en buiten de officiële Kerkstructuur – die de werken van de Heer lieten zien.


John Wycliff—Hij verkondigde dat het Engelse volk het verdiende een Bijbel te hebben in hun eigen taal. Daar dit voor de drukpers was, was zelfs het bemachtigen van een exemplaar in het Latijn, Grieks of Hebreeuws niet makkelijk. Het gevolg van het geen toegang hebben tot Gods woord was dat het volk afhankelijk was van de bisschoppen om hun te leren wat de Bijbel zei, en dat soms de Vulgaat (Latijnse vertaling van de Bijbel die het meest gebruikt werd) het Grieks verkeerd vertaalde om de Katholieke doctrine erdoor te voeren (zie Erasmus hieronder).


“Zoals Wycliffe uitwees had de had de kerkelijke instelling aanzienlijk belang geïnvesteerd, in het niet toestaan dat de leek toegang had tot de Bijbel. Ze zouden weleens kunnen ontdekken dat er een enorme discrepantie was tussen de levensstijl van de bisschoppen en de geestelijkheid en die geroemd - en gepraktiseerd – door Christus en de apostelen.”[1]


Hij werd een verschoppeling omdat hij een bedreiging was. Als de mensen de ware lering van Jezus en de apostelen zouden ontdekken, zouden zij zich afkeren van de bisschoppen. Wycliff is een voorbeeld van moed en waarheid met vervolging voor ogen. Zijn erfenis is geëerd door het feit dat de Bijbel vertaald is in moedertalen over heel de wereld in zijn naam. (zie https://www.wycliffe.org)


Erasmus—Hij was een humanist, wat iets totaal anders betekende 600 jaar geleden. In zijn tijd was een humanist iemand die achteromkeek naar een meer authentieke tijd. Als gelovige bestreed hij de status quo. Hij was tijdgenoot en vriend (met meningsverschillen) van Luther en nam het idee over van het priesterschap van de gelovigen. [2] ”Waarom zou je zonden belijden aan een ander mens, vraagt Erasmus, als je ze rechtstreeks aan God kan belijden?”[3] Zoals Wycliff, sprak Erasmus in een tijd waarin het verboden was voor de gewone man de Bijbel te lezen. Het idee was dat de bisschoppen en pausen, de controle hadden over het Christendom. De Schrift zou beschikbaar moeten zijn voor allen, dat zij naar de bron terug konden gaan om het verse en levende water te drinken van het Christelijk geloof, liever dan de stilstaande vijvers van de late middeleeuwse religie.”[4] Ad fontes betekent terug naar de bron.[5] Het idee was dat de bisschoppen en pausen, die controle hadden over het Christendom, de bron verlaten hadden – en Erasmus riep op voor “een directe terugkeer naar de daden van het christendom, de schrijvers van de vroege kerk en uiteindelijk, het Nieuwe Testament.[6] Hij werd een buitenstaander, omdat hij ook een grote bedreiging was voor de status quo van de Katholieke kerk over haar monopolie over theologie.


Catherine of Siena—Het is makkelijk je Catharine voor te stellen als iemand met waanvoorstellingen. Het zou niet vreemd zijn dat iemand die nauwelijks eet hallucinaties krijgt. Vandaag schijnt het dat elke dag iemand beweert naar de hemel geweest te zijn of beweert een rechtstreekse lijn met Gods stem te hebben. Waarmee ze profiteren van de verkoop van boeken en berucht zijn. Catherine offerde zich op en was bereid om “duizend keer, als ik de levens had…. te doen waartoe de Heilige Geest me inspireert.”[7]

En ze bracht veel vrucht voort in haar louter 33 jaar. Catherine trok veel volgers, niet alleen door haar visioenen maar toewijding aan de armen en zieken en haar verplichting aan zelfverloochening.[8]


“In 1370, ervoer ze wat genoemd werd een ‘mystieke dood’ – vier uur, waarin haar lichaam levenloos scheen, toen ze werd opgetild tot een extatische eenheid met God”[9] Na deze ervaring voelde zij zich gedwongen door de Heilige Geest om politieke zaken te confronteren waar een compromis over was. Begrijp wel, in deze tijd waren de Kerk en de Staat vaak dezelfde eenheid, of heel nauw met elkaar verbonden, en soms dodelijk vijandig. Pausen heersten over landen en mensen.


In 1377 had ze weer een visitatie die vijf dagen duurde. Daarover heeft ze Dialogue geschreven, “haar kroonwerk. ” [10]


Als gelovigen hebben we grote moeilijkheden de drie-eenheid van God te begrijpen, zelfs als we erin geloven. Zij was in staat om de drie als één te zien en nadert God op die manier.

O eeuwige Drie-eenheid! O Godheid!! Die Godheid, Uw goddelijke natuur gaf de prijs van het bloed van Uw Zoon zijn waarde. U, eeuwige Drie-eenheid, bent een diepe zee: hoe meer ik erin ga, des te meer ontdek ik, en hoe meer ik ontdek, des te meer zoek ik U…. U, eeuwige Drie-eenheid, bent de vakman; en ik, het werk van Uw hand, ben gekomen om te weten dat U verliefd bent op de schoonheid die U gemaakt hebt, omdat U mij een nieuwe schepping hebt gemaakt in het bloed van Uw Zoon. O Rots! O eeuwige Godheid! O diepe zee! Wat had U mij meer kunnen geven dan de gift van Uw eigen zelf?[11]


Haar grootste vreugde was het gebruiken van het avondmaal, “Waarin ze vaak ‘de diepte van de Drie-eenheid’ proefde.”[12] Aan de ene kant vind ik het een heel ding hoe de Katholieke Kerk het avondmaal misbruikte, waarbij het gebruikt wordt als gereedschap of wapen tegen vijanden door ze te ontkennen; aan de andere kant, waardeer ik het feit dat zij het avondmaal waardeerden in die tijd, veel meer dan de meeste gelovigen vandaag. Het was een heilige ervaring.


Catherine was ook een krachtige evangeliste, predikte voor grote menigten, “velen die haar gehoord en zelfs gezien hebben zijn tot bekering gekomen.”[13] Zij geloofde dat de gaven van 1 Korinthe 12 voor alle gelovigen waren, niet alleen voor de “spirituele elite.” De bisschoppen die geloofden in de kracht van de Geest hadden het gevoel dat de gewone gelovige niet gekwalificeerd was om te bewegen in de gaven; ze waren niet te vertrouwen. Zij was een van de eersten die de 12 geestelijke gaven identificeerde als geheimzinnig voor haar, gebruikt in de lijst van Jesaja van zeven in Jesaja 11.


Ze stierf toen ze heel jong was. “Niet langer in staat te eten of zelfs water te drinken, woonde ze in Rome tot haar dood in 1380 in de leeftijd van 33.”[14] De vroegere Christelijke artiest Rich Mullins zong over het verlangen naar het volgende leven. Hij stierf heel jong, net als Catherine. Er zijn er die gewoon niet bedoeld zijn voor deze wereld.


Bonaventure—“Beschrijft dat hij persoonlijk geworsteld heeft met de Heilige Geest”[15] om hem te ervaren op een dieper niveau buiten het intellect. Het concept van de Drie-eenheid van Richard of St. Victor was intrigerend. Men moet van elkaar houden om zelfliefde te vermijden. Maar twee samen kan zelfliefde worden van de twee, daarom moet er een derde zijn.[16] Ik zie dit als een model voor het kerkleven. Als een kerk niet meer uitreikt naar anderen, wordt zij een voorbeeld van zelfliefde. Ware liefde wil altijd uitbreiden en meer zielen binnenbrengen.


Hildegard of Bingen—” begrijpt haar mid-life bewustwording als een persoonlijke Pinkster gebeurtenis.”[17] Zouden we niet voortdurend een verse Pinksterervaring zoeken? Gertrude (of Helfta) beschrijft de Heilige Geest als ‘zoeter dan honing’, [door wie] alle kracht van de hemel bekrachtigd is.”[18]


Deze mensen waren meer dan zomaar een voorbeeld, ze waren leiders. Ze waren in staat hun ideeën uiteen te zetten als leiders in kloosters. Hildegard was een vechter en begon twee kloosters.[19] Natuurlijk, als iemand beschikt over een grote geestelijke gave, dan trekt die gave mensen aan. Maar Hildegard gaf ook uitdrukking aan een goddelijk karakter en een diepe liefde voor haar geestelijke dochters.[20]


De mystici hielden zich niet bezig met macht of positie, maar waren hongerig naar God, en dat was aantrekkelijk voor anderen. Ze werden leiders niet alleen van kloosters, maar bewegingen.


Waarschuwende lessen van fouten en excessen


Een zorg was verantwoordelijkheid. Met wie gingen ze door hun openbaringen heen? Ontwikkelen we theologie door het bestuderen van de Schrift of door bovennatuurlijke visitaties waarin goddelijke wezens de Schrift aan ons uitleggen?


Ik ben heel voorzichtig als iemand zegt dat “God hem heeft gezegd” wat een gedeelte betekent. Een heel beroemde profeet in Amerika zegt hoe “God” hem vertelde dat de reden waarom de vrouw van Lot omkeek, was omdat ze een voorbidster was en zoveel van de mensen hield. Nogmaals, dit waren de mensen die de gasten van Lot wilden misbruiken. In plaats daarvan bood Lot zijn twee maagdelijke dochters aan. Het is moeilijk te geloven dat de vrouw van Lot een voorbidster was (vooral omdat Abraham de echte voorbidder is in het verhaal), maar de bijdrage van deze man is alsof God het hem letterlijk vertelde. Dus we moeten heel voorzichtig zijn openbaring op deze manier te krijgen.


Nog een zorg zou zijn de autoriteitsstructuur. Als iemand zo gezalfd en begaafd is in de Heilige Geest, dan zijn we geneigd te denken dat hij niets fout kunnen doen. Ik keek gisteravond naar een show op de Israëlische televisie over een charismatische rabbi die zijn navolgers in een seks cultuur bracht. Toen een echtgenote haar zorg deelde met haar man, was zijn antwoord: “de rabbi is te onschuldig dat hij zulke dingen zou doen.” Hij verklaarde dat de reden waarom een rabbi een vrouw zou kussen is omdat hij alle mensen hetzelfde ziet en niet op een seksuele manier. Maar het was een sekte.


Tenslotte, terwijl ik denk dat we er een zaak van kunnen maken ervaring met God te zoeken door het leven van de apostelen (Handelingen 2:1-4), moeten we er altijd verzekerd van zijn dat ons geloof gebaseerd is op het woord van God en niet onze ervaringen. Ervaringen zijn geweldig maar het woord van God is onze vaste basis van de waarheid.


Factoren die de Reformatie tot stand brachten.


Er waren veel factoren die de Reformatie tot stand brachten. Hier volgen een paar sleutelfactoren.


• Immoraliteit en corruptie onder de pausen en bisschoppen. “Paus Alexander VI, lid van de Borgia familie, misschien wel voornamelijk herinnerd door zijn dodelijke diner partijen, speelde het klaar zijn weg naar de overwinning van de verkiezing tot Paus om te kopen in 1492, ondanks het hebben van diverse minnaressen en op z’n minst zeven illegale kinderen van wie het bekend is.”[21] Veel geestelijken werden benoemd, niet vanwege enige vroomheid, die ze misschien hadden, maar vanwege hun connecties.[22]

• De leken werden steeds meer geletterd – net als de bevolking van de onderdrukkende regimes toegang kregen tot Internet en achter het ware verhaal kwamen. Ze hadden geen waardering voor de vermindering van belasting die de geestelijken ontvingen. De mensen konden hun klachten opschrijven en anderen konden die lezen, anders dan in het verleden.[23]

• Het niet toestaan dat de gemiddelde gelovige toegang had tot de Schrift werd niet alleen niet acceptabel, maar onmogelijk af te dwingen.[24] Erasmus was in staat de discrepanties te laten zien tussen de Griekse tekst en de Vulgaat. Het lijkt erop dat de Kerk probeerde het te laten lijken dat de sacramenten in de Bijbel stonden, wat niet het geval was.[25]

• Stadsbesturen vervingen de aristocratische manier van bestuur. “De middeleeuwse kijk op de wereld was statisch. Iemand kreeg een positie binnen de maatschappij op basis van geboorte en sociale traditie.”


We moeten veel leren van degenen die ons zijn voorgegaan. God zoekt altijd naar hervormers, diegenen, die geen compromissen sluiten zelfs als er vervolging te wachten staat.

[1] McGrath, Alister E.. Christian History (pp. 125-126). Wiley. Kindle Edition. [2] Het priesterschap van alle gelovigen, het belangrijkste leerstellige principe van de kerken van de 16e-eeuwse Reformatie, zowel luthers als gereformeerd, en de protestantse vrije kerken die voortkwamen uit de reformatiekerken. https://www.britannica.com/topic/priesthood-of-all-believers De doctrine stelt dat alle mensen toegang hebben tot God door Christus, de ware hogepriester, en dus geen priesterlijke bemiddelaar nodig hebben. Dit introduceerde een democratisch element in het functioneren van de kerk dat betekende dat alle christenen gelijk waren. De gewijde geestelijken waren dus vertegenwoordigers van de hele gemeente, die predikten en de sacramenten toedienden. [3] McGrath, 140. [4] McGrath, 140. [5] McGrath, 134. [6] McGrath, 135. [7] Burgess, Stanley M.. De Heilige Geest: Middeleeuwse rooms-katholieke en reformatietradities (Kindle Locations 2019-2020). Baker Publishing Group. Kindle Edition. [8] Burgess, Kindle Locations 1928-1929 [9] Burgess, Kindle Locations 1930-1938. [10] Burgess, Kindle Location 1941. [11] Burgess, Kindle Locations 1968-1975. [12] Burgess, Kindle Locations 1980-1981. [13] Burgess, Kindle Locations 2019-2020. [14] Burgess, Kindle Locations 1945-1946. [15] Burgess, Stanley M.. De Heilige Geest: Middeleeuwse rooms-katholieke en reformatietradities (Kindle Location 1316). Baker Publishing Group. Kindle Edition [16] Burgess, (Kindle Locations 1169-1170). [17] Burgess, (Kindle Locations 1659-1660). [18] Burgess, (Kindle Locations 1781-1782). [19] Burgess, (Kindle Location 1566). [20] Burgess, (Kindle Location 1566). [21] McGrath, 151-152 [22] McGrath, 152 [23] McGrath, 152. [24] McGrath, 153. [25] McGrath, 142.

bottom of page